Bepushtlikni asil sabablari nimadan kelib chiqadi
Savol: uzoq yillar yani 8 yillik bepushtlikni davolash mumkunmi?
Bu savolga aniq javob berish kerak bo’ladi o’zi 8 yillik bepushtlik bo’lishi kerak emas. Keling shundan boshlaylikki, bepushtlik degani o’zi nima? Qonun qoidasi bo’yicha 1 yil homila bo’lmaydigan bo’lsa. Bir oylada bepushtlik degan dyagnoz qo’yiladi. Keyin o’sha qoyidasi bo’yicha 1 yilgacha shifokorlarga borish mumkun. Kinachigami, vrachgami, vahokozo kimga boradigan bo’lsangiz ham 1 yil ichida siz o’zingizni davolab ko’rishingiz mumkun. Konservativ, duolar bilanmi? Boshqasi bilanmi. Endi shu homila bo’lmagan bo’lsa, keyin yordamchi reproduktiv texnologiyalarni qo’llab turib davolash maslaxat beriladi.
Yani yordamchi reproduktiv texnologiyalar nima degani desa oddiy aytamiz, shu ayol kishiga garmon berib turib stimulyatsiya qilish ogenizni yordamchi reproduktiv texnologiyaga kiradi. Yoki hozir eko desa yordamchi texnologiya to’g’risida o’ylab ketib qolamiz, aslida ingilizcha asestens deyishadi. O’sha asistent metodlar yordamchi hisblanadi. Bular eko qilinmaydigan markaz bo’ladigan bo’lsa oddiy bo’lar bo’lmas narsaga garmonlarni berdirib zaxirani tushib ketishga olib kelishi mumkun. Shuning uchun 2 yil o’tgandan keyin maxsus ibf klinikaga borib o’sha tekshirtirish va qo’shimcha reproduktiv texnologiyalar, bachadon ichki seminatsiyasi bo’ladimi yoki super ovulyatsiya, iksi, pejdi qilinadigan bo’lsa ham, o’sha maxsus reproduktologa borishni maslaxat beradi.
Endi 8 yil bo’di deyabsiz. Agar bepushtlikni hech qanaqa yordamchi texnologialarni qo’llamagan bo’lsangiz, qo’llagan bo’lsangiz ham bullar oddiy o’sha stimul ko’p berilganda hech nima qilmagan bo’lsangiz, zaxirangiz ketib qolmagan bo’lsa. Ayollar shunaqa bo’ladi ko’p yillar o’zimizda davolandik, kutdik degan narsa bilan kelishadi. Undan keyin uning zaxirasini ko’rib anti murskoy garmonini ko’rib yoki priborgitni falikulasini saniydigan bo’lsak istasheniya bo’lgan bo’ladi yani charchagan o’sha falikulyar aparati.
Unda anti murskoy garmoni no’lga tushib ketgan bo’ladi va bunda bu ayolda endi tuxum hujayra yetilib chiqishi qiyin bo’ladi bazi hollarda bo’lmaydi ham.
Ko’pincha bunday hollatlarda dunyoda o’sha begona ayoldan tuxum hujayra oldirib donorlik deydi keyin bola qilishga maslaxat berishga mumkun bo’lib qoladi. Shuning uchun 2 yil bo’ldimi yordomchi texnologiyaga o’tish kerak. Shuning orqasidan maksimalniy foydalanib bola qilish kerak. Tekshirishda nimaga etibor berish kerak.
Bepushtlikni samarali davolash uchun
Asli tekshirishda biz buni davolash uchun tekshirmaymiz. Asli bu odam, bu ayol, yoki bu erkak nimaga yaraydi shu. Chunki ikki yil bo’ldi keldi oldimizga. Urug’I nimaga yaraydi buni masalan oddiy homila qildora oladimi yo’qmi? Bu odam bachadon urug semenatsiyasiga yaraydimi yo’qmi eko ga yaraydimi yo’qmi? Shuni ko’riladi. Siz manashu narsaga yaraysiz ekan biz sizga shuni qilib beramiz deydi.
Men o’sha savolga javob berayotganda ham ko’p misolda oshni misol qilib keltiraman, oshni qilmoqchisiz masaliqni ko’rsating deyman, hamma masaliq bo’lsa osh qila olasiz deb chuntiraman. Oshni o’rniga quruq kartoshka beradigan bo’lsangiz sizga qanaqib sizga kartoshkandan osh qilib beraman deyman. Yo’qdon bor qiladigan faqat hudo shuning uchun bu narsani qilib bo’lmaydi deb aytaman.
Faqat kartoshka qaynatib beraman yoqsa qorningizni to’yg’azavering deyiladi. Yani tekshirish huddi masaliqni ko’rish. Nimaga siz yaraysiz? Masaliqni olib bo’lgandan keyin aytasiz. Misol uchun uyingizda haladilnikni ochim hamma narsangiz bo’lsa ha bundan lag’mon ham qilaman, norin ham, osh ham qilaman deb aytiladi. Bu ham huddi shunaqa agar urug’ingiz zo’r bo’ladigan bo’lsa bu hamma narsaga yaraydi.
Ayol kishi ham hamma narsasi zo’r bo’ladigan bo’lsa hamma narsaga yaraydi. Agarda siz ham ayolingiz ham sog’ bo’ladigan bo’lsa ham eko qilinadi. Nimaga chunki sizda 2 yil homila bo’lmagan bo’lsa hammasi yaxshi bo’ladigan bo’lsa ideyapoticheskoya forma (bepushtlikni) shunda albatda eko qilish kerak.
Yoki undan oldin bachadon ichki seminatsiya qilishiga aytiladi. U ham urug’ni tozalab strelizatsiya qilidirb turib. Uning ichida eng zo’r spermatozoyitlarni olib turib bachadon ichiga yuboriladi. O’sha 3 dan 6 sikilgacha qilish mumkun. Biz bu vaziyatda 3 tani o’zi yetarli agar 3 ta skilda ham homila bo’lmaydigan bo’lsa ham bo’ldi endi eko o’tish kerak bo’ladi.
Nima uchun semiz erkaklarda bepushtlik ko’p kuzatiladi?
Semiz erkak deganda biz ko’p gapirib o’tganmiz, metobalik o’zgarishlar deb aytamiz. Metobalik o’zgarihlarni kelib chiqishini sababi 1 chi bo’lib o’sha yog’larni uglevodlarni almashivuni buzulishi. Ko’pincha bular noto’g’ri ovqatlanishdan, harakatsizlikdan, garmonlar buzulishidan, qalqonsimon bezidan kelib chiqadi deb aytiladi. To’g’ridan to’g’ri aytiladigan bo’lsak. Spermotogeniz uni davom etishi uni paydo bo’lishi, butkul o’sh spermotogeniz odamda garmonga to’g’ridan to’g’ri bo’gli.
Jinsiy garmonlarga, testosteronga, gepofiz bezidan ishlab chiqayotgan fzg, lg, garmonlariga va tuxum uchun ishlab chiqaradigan indibin garmonlariga to’g’ridan to’g’ri bog’liq. Agar qalqonsimon bezini ish faoliyati susayadigan bo’lsa o’sha semiz odamlarda gepoteriyoz holati hosil bo’ladi. Qalqonsimon bezining yetishmovchiligini o’zi testosteron faoliyatini tushishiga, susayishiga olib keladi.
Ikkinchisi yog’larni ko’payishi qorinda vitseral yog’larni paydo bo’lishiga olib keladi. Vitseral yog’larni biz aloxida bir yog’ ishlab chiqaruvchi lipti ishlab chiqaruvchi endokrin orgn deb o’ylasa bo’ladi. Vitseral semirishlik odamdagi testosteroni o’z o’zidan yo’q qilib yuborishga olib keladi. Seksuval funksiyani bepushtlika olib keladi.
Shuning uchun semiz odamda eng ko’p uchraydigan o’latni kichikligi, tuxum yetishmovchiligi, bepushtlik va seksual yetishmovchilik oiladagi disbalansga olib keladi. Osha semiz odamlarda yana parolel holatda kardostimulyar kasaliklar va qandli diyabed kasaligi ko’p uchraydi. Uning simptomlari, iflos bo’yin simtomi, boyinda iflos bo’lganday dog’lar paydo bo’ladi. Ikkinchisi odam tirsakida qora dog’ning paydo bo’lishi. Sirsakning qorayishi bu ham o’sha yomon simtomlardan bittasi hisbolanadi. Bunaqa odamlarni tezlik bilan davolash kerak. Endi norma qanaqa deydigan bo’lsak.
Qorini materyal o’lchaydigan metr bilan o’lchaydigan bo’lsak. Bizning o’zbekiston halqiga, erkaklarga 94sm ayollarga 80 sm qorin bo’lishi kerak. Bunda yuqori bo’ladigan bo’lsa bu semizlik bo’ladi. Semizlikda metobalik sindrom qo’yiladi bu holatda yuqorida aytilib o’tilgan hamma simtomlar bo’ladiku va bu odamlar bepusht bo’lib qoladi.
Bundan tashqari bularda apnoy yani kechi uyqudagi hurak otish. Hurrak otish paytida nafasi to’xtab qolish holati bo’ladi. Nafas to’xtab qolishi juda ham odamning uyquga to’ymasligiga to’yib uxlamaganidan bosh org’riqlar, garmonlarning buzilishiga, melotanini bo’lmasligiga, ikkilamchi bu odamda garmonlarning yetishmasligiga va o’lim hafi yani uyqu paytida o’lib qolish hafi juda yuqori bo’ladi.
Shuning uchun bugun semiz bo’lishga moyil odamlar metabalik sindromga ega odamlarda darov mutaxasisga murojat qilish juda to’g’ri ish hisoblanadi. Bu odamdagi semizlik darajasi aniqlanib zudlik bilan shunga parxez, xarakat, maxsus mashqlar, dori darmonlar, garmonlar orqali insulin orqali bu odamlarga yordam ko’rsatish kerak bo’ladi. Shunda bu odamlarni tarzi ham o’zgaradi, sifati ham o’zgaradi, uzoq umir ko’rishadi.
